سورهی فرقان[25]
این سوره هفتاد و هفت آیه دارد و در مکّه
نازل شده است.در آیهی اوّل این سوره، از قرآن، به فُرقان تعبیر شده است که به
معنای جداکنندهی حقّ از باطل میباشد. لذا این سوره، «فُرقان» نام گرفته است.
غرض این سوره بیان این حقیقت است که دعوت
رسول خدا (ص)دعوتی است حق، و ناشی از رسالتی از جانب خدای تعالی، و کتابی نازل شده
از ناحیه او، و نیز در این سوره چند نوبت پشت سر هم ایرادهایی که کفار بر نبوت آن
جناب از ناحیه خدا، و بر نازل بودن کتابش از جانب خدا کردهاند، دفع شده، و در این
دفع عنایتی بالغ به کار رفته.
و چون بیان این
غرض مستلزم احتجاج بر مساله توحید و نفی شریک، و بیان پارهای از اوصاف قیامت، و
صفات پسندیدهای از مؤمنین بود، لذا به این مسائل نیز پرداخته، ولی همه این بیانات
را با لحن انذار و تخویف ایفاء نمود، نه تبشیر و تشویق.
این سوره در
حقیقت از سه بخش تشکیل می شود:
بخش اول که آغاز این سوره را تشکیل می
دهد منطق مشرکان را شدیدا در هم می کوبد، و بهانه جوئیهای آنها را مطرح کرده و
پاسخ می گوید، و آنها را از عذاب خدا و حساب قیامت و مجازاتهای دردناک دوزخ بیم می
دهد، و به دنبال آن قسمتهائی از سرگذشت اقوام پیشین را که بر اثر مخالفت با دعوت
پیامبران گرفتار سختترین بلاها و کیفرها شدند، به عنوان درس عبرت ، برای این
مشرکان لجوج و حق ستیز بازگو می کند.
در بخش دوم برای تکمیل این بحث قسمتی از
دلائل توحید و نشانه های عظمت خدا را در جهان آفرینش ، از روشنائی آفتاب گرفته ،
تا ظلمت و تاریکی شب ، و وزش بادها، و نزول باران ، و زنده شدن زمینه ای مرده ، و
آفرینش آسمانها و زمینها در شش دوران و آفرینش خورشید و ماه و سیر منظم آنها در
بروج آسمانیو مانند آن سخن می گوید.
در حقیقت بخش اول مفهوم ((لا اله )) را
مشخص می کند و بخش دوم ((الا الله )) را.
بخش سوم فشرده بسیار جامع و جالبی از
صفات مؤ منان راستین (عباد الرحمان ) و بندگان خالص خدا است که در مقایسه با کفار
متعصب و بهانه گیر و آلوده ای که در بخش اول مطرح بودند، موضع هر دو گروه کاملا
مشخص می شود و چنانکه خواهیم دید این صفات مجموعه ای است از اعتقادات ، عمل صالح ،
مبارزه با شهوات ، داشتن آگاهی کافی ، و تعهد و احساس مسئولیت اجتماعی .
